Waarom Nederlanders houden van Jamu uit Indonesië en onderzoek hiernaar doen

Jamu maakt al sinds eeuwen deel uit van het Indonesische leven. Verschillende artefacten en verhalen die van generatie op generatie zijn doorgegeven, vormen een duidelijk bewijs. Het is daarom niet onmogelijk dat Jamu al in de Nederlandse koloniale tijd bestond en zelfs de zorg werd van Nederlandse wetenschappers.

Onderzoek naar jamu of traditionele geneeskunde werd aangemoedigd omdat de Nederlandse koloniale overheid problemen had met de levering van chemische medicijnen. In het begin werden alle medicijnen vanuit Nederland verstuurd. Door de lange afstand duurde de reis lang, waardoor veel medicijnen over datum waren. Bovendien was er geen moderne verpakkingstechnologie en waren medicijnen vaak beschadigd als ze op hun bestemming aankwamen. Erger nog, de medicijnen verloren hun werkzaamheid.

Sumber: historia.id

Volgens historicus Fadly Rahman, geciteerd uit de pagina nationalgeographic.grid.id, waren Nederlandse koloniale wetenschappers, naast de hierboven genoemde redenen, ook steeds meer geïnteresseerd in de vele medische bevindingen over de werkzaamheid van jamu. In sommige koloniën, waaronder Nederlands-Indië, waren er zelfs verschillende voorschriften van de koloniale overheid om medicinale planten te kweken.

Zoals gemeld op de historia.id pagina, waarbij het boek ‘ Healers on the Colonial Market’ van Liesbeth Hesselink werd geciteerd, was onderzoek gerelateerd aan jamu, traditionele geneeskunde, of kruiden zeer gunstig voor Nederland, zowel praktisch als wetenschappelijk. Om dit te maximaliseren werd een bevel uitgevaardigd dat gezondheidswerkers onderzoek moeten doen naar traditionele geneeskunde en de capaciteiten van kruidendokters. De verordening stond in artikel 53 van Staatsblad nummer 68 van 1827. De verordening resulteerde in gedetailleerde rapporten van elke eenheid in de koloniale tijd.

Sumber: historia.id

Een van de Nederlandse wetenschappers in het koloniale tijdperk die onderzoek deed naar de Indonesische jamu was Jacobus Bontius. Volgens Fadly gebruikte Jacobus jamu om de gouverneur-generaal van de VOC, Jan Pieterszoon Coen, te behandelen.

Jacobus’ onderzoek werd gepubliceerd in een serie van vier boeken getiteld De medicina Indorum. Ze werden allemaal gepubliceerd na Jacobus’ dood. Jacobus zou de eerste zijn die beriberi medisch beschreef. Hij deed ook onderzoek naar de dysenterie-epidemie op Java in 1628. Hij was een van de eersten die een tak van de medische wetenschap in de tropen onderzocht.

Naast Jacobus waren er andere namen die ook onderzoek deden naar jamu in de Nederlandse koloniale tijd. Een van hen is Freidrich August Carl Waitz. Nog steeds geciteerd uit historia.id, is Friedrich een arts die de werkzaamheid van betelblad jamu bewees. De resultaten van zijn onderzoek bewijzen dat betelbladeren verdovende stoffen bevatten die werken bij de behandeling van chronische hoest. Daarnaast testte hij ook de werkzaamheid van sintokbast gekookt water als medicijn tegen spijsverteringsproblemen.

Een andere aanwijzing dat de koloniale overheid het onderzoek naar jamu serieus nam, is de oprichting van ‘The Batavian Society of Arts and Sciences’ in 1778. Het genootschap richtte zich op onderzoek naar jamu en hield ook seminars over jamu. De Nederlandse koloniale overheid bouwde de botanische tuin van Bogor voor onderzoeksdoeleinden. Er werd gezocht naar planten die de Nederlandse economie ten goede konden komen en er werd onderzoek gedaan naar de voordelen van geneeskrachtige planten.

Terwijl de Nederlandse koloniale regering onderzoek bleef aanmoedigen, deden steeds meer Nederlandse wetenschappers, artsen en geleerden onderzoek naar de Indonesische jamu. Een krachtig en gestructureerd communicatienetwerk zorgde ervoor dat onderzochte kruidenrecepten snel verspreid konden worden onder de Nederlanders. Sindsdien wordt jamu routinematig gebruikt om Nederlandse ziekten te behandelen. Na verloop van tijd werd jamu ook regelmatig geconsumeerd door de Nederlanders in die tijd.