Het erfgoed van traditionele geneesmiddelen in Javaanse en Balinese manuscripten

De laatste tijd is jamu erg in trek bij mensen die hun immuunsysteem willen versterken en ziekten willen voorkomen. Veel mensen beginnen zich bewust te worden van de voordelen van jamu en geloven dat het verschillende soorten aandoeningen kan genezen en voorkomen. Het erfgoed van deze geneeskundige traditie gaat zelfs terug tot in de prehistorie.

Duizenden jaren geleden gebruikten primitieve mensen al planten als geneesmiddel. Dit blijkt uit archeologische vondsten zoals stenen maalwerktuigen die werden gebruikt om ingrediënten fijn te malen. Deze overblijfselen worden bewaard in het Nationaal Museum van Jakarta. Bovendien tonen enkele reliëfs van de Borobudur-tempel aan dat traditionele geneesmiddelen al sinds lange tijd in gebruik zijn.

Bron: kebudayaan.kemdikbud.go.id

Het gebruik van planten als geneesmiddel wordt ook beschreven in oude geschriften uit de Hindoeïstische koninkrijken en de Nederlandse koloniale tijd. In de 17e eeuw werden recepten voor jamu opgetekend in manuscripten en werden ze doorgegeven van generatie op generatie.

Jamu in Javaanse manuscripten

De literatuur over het gebruik van jamu in vroegere tijden is opgetekend in de “Serat Primbon Jampi Jawi” uit de 18e eeuw, tijdens het bewind van Hamengkubuwono II. Dit manuscript bevat beschrijvingen van de voordelen van verschillende soorten planten en recepten voor traditionele bereidingen. Deze recepten werden gebruikt voor schoonheids- en gezondheidsdoeleinden, vooral door adellijke vrouwen.

Daarnaast wordt jamu genoemd in de “Serat Centhini”, die werd geschreven in opdracht van de leider van Surakarta (1820-1823), Kanjeng Gusti Pangeran Adipati Anom Amengkunegara III. In dit manuscript worden geneeskrachtige planten gebruikt voor het behoud van gezondheid, het voorkomen van ziekten, het verlichten van pijn, genezing en schoonheid. Het beschrijft gedetailleerd hoe de geneesmiddelen worden bereid en toegepast.

Sumber gambar: buddhazine.com

Ook de Serat Kaweruh, samengesteld in 1831 in opdracht van Pakubuwono V, bevat tradities rondom jamu. Dit werk bevat 1.166 recepten, waarvan 922 gebaseerd op natuurlijke ingrediënten en 244 gericht op magische symbolen en talismannen.

Jamu in Balinese manuscripten

De literatuur over het gebruik van jamu in Bali is beschreven in de “Lontar Tutur (Tatwa)”, die gaat over mystieke leerstellingen, anatomie, fysiologie, gezondheidsfilosofie, behandelprincipes, en de ethiek van traditionele genezers.

Daarnaast is er de “Lontar Usada”, die richtlijnen geeft voor het onderzoeken van patiënten, diagnose stellen, het bereiden van geneesmiddelen (farmacie), therapieën, prognoses, en rituelen die verband houden met preventie en behandeling.

Sumber gambar: bali.idntimes.com

De traditie van jamu in de Balinese cultuur wordt ook beschreven in de “Lontar Usada Taru Pramana”, die dateert uit de tijd van de koninkrijken. Dit manuscript beschrijft medicinale planten en hun eigenschappen. Volgens de mythologie kunnen planten “spreken” en vertellen ze over hun geneeskrachtige voordelen.

De Nationale Bibliotheek van Indonesië bewaart talloze oude geschriften over traditionele geneesmiddelen van verschillende etnische groepen in Indonesië, waarvan sommige al in het Indonesisch zijn getranslitereerd. Sommige manuscripten bevatten collecties van recepten en traditionele behandelmethoden en zijn geschreven in het Nederlands, Arabisch, Javaans en Balinees.